Drugi Raport „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce”

9 grudnia 2016 r. Global Compact Poland we współpracy z Ministerstwem Finansów oraz Partnerami Programu Przeciwdziałanie Szarej Strefie 2014 -2020 zainaugurował drugi raport „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce”. Tym razem badania nad szarą strefą zostały ukierunkowane na analizę efektywności wymiaru sprawiedliwości w kontekście walki z szarą i czarną strefą.

Główne wnioski z Raportu:

• Efektem działań administracji publicznej w zakresie przeciwdziałania szarej strefie i strefie wyłudzeń jest m.in. zwiększenie dotychczasowych wpływów z VAT w 2016 r. (dane za dziesięć miesięcy) o blisko 7,8 mld PLN.

•  Aby skutecznie walczyć ze zjawiskiem przestępczości gospodarczej i skarbowej, należy (1) motywować społeczeństwo do zwiększenia poziomu ujawnień oraz (2) wzmocnić ich ściganie.

•  Przekonanie, że przestępstwa skarbowe są czynami o niskiej lub średniej szkodliwości społecznej nie ma już odzwierciedlenia w faktach. Blisko 82 mld PLN pustych faktur zidentyfikowanych przez kontrolę skarbową w 2015 r. pokazuje skalę problemu.

•  Konieczne jest precyzyjne zdefiniowanie czynów, które powinny być penalizowane. Brak jednoznaczności co do przestępstwa popełnianego w ramach szarej strefy powoduje trudności w ściganiu i karaniu. Najpoważniejszym przestępstwom powinno nadać się odpowiednio poważną rangę – możliwe jest stworzenie odrębnego działu w Kodeksie karno-skarbowym bądź specyfikacji tych przestępstw w Kodeksie karnym.

•  Organy ścigania, które będą ujawniać i prowadzić postępowania przygotowawcze dotyczące przestępstw gospodarczych i skarbowych, powinny zostać wyposażone w niezbędne uprawnienia

•   dostęp do tajemnicy skarbowej i bankowej, możliwość prowadzenia działań operacyjnych i czynności procesowych.

• Kluczowym elementem będzie wyposażenie ich w wiedzę dotyczącą tego rodzaju przestępczości oraz mechanizmów funkcjonowania szarej strefy i strefy wyłudzeń (systemem szkoleń należy również obejmować sędziów, którzy również powinni specjalizować się w przestępczości skarbowej i gospodarczej).

•  Nowego podejścia wymaga struktura i wymiar kar przewidzianych za czyny zabronione mające najbardziej drastyczny wpływ na budżet państwa. Wydaje się, iż zaostrzenie karalności może spowodować, iż kary będą bardziej spełniać funkcję odstraszającą i prewencyjną. Na chwilę obecną, maksymalne kary kilku lat więzienia (w praktyce kilku miesięcy w zawieszeniu) nie odwodzą skutecznie nawet od recydywy.

•  Z uwagi na niską ściągalność kar i korzyści osiąganych przez przestępców gospodarczych (ukrywanie majątku), należy jak najszybciej implementować przepisy unijne dotyczące konfiskaty.

•  Elementem skutecznego wymiaru sprawiedliwości jest możliwość egzekucji kar. Obecnie, dzięki wykorzystywaniu kruczków prawnych, przestępcy faktycznie nie ponoszą ryzyka i kosztów związanych ze swoją nielegalną działalnością.