Spotkanie inaugurujące Okrągły Stół dla Edukacji Klimatycznej – relacja

15 lipca 2021 r., w Światowym Dniu Umiejętności Młodzieży, w Auli Spadochronowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie odbyło się spotkanie inaugurujące Okrągły Stół dla Edukacji Klimatycznej, którego celem jest rozpoczęcie szerokiego dialogu nt. wprowadzenia edukacji klimatycznej w polskich szkołach. Podczas spotkania wspólnie z Partnerami – Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym, Polskim Klubem Ekologicznym Okręg Mazowiecki, WWF Poland, IKEA Retail Polska oraz Onet podsumowaliśmy pierwszy etap akcji #TAKdlaEdukacjiKlimatycznej, w ramach której zbieramy podpisy pod petycją ws. wprowadzenia rzetelnej edukacji klimatycznej w polskich szkołach. W dniu wydarzenia podpisy złożyło już prawie 60 tys. osób, a wraz z treścią petycji zostały one przekazane do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Petycję wciąż można podpisać pod linkiem.

W spotkaniu inaugurującym Okrągły Stół dla Edukacji Klimatycznej wzięło udział ponad 70 osób – przedstawicielki i przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, reprezentantki i reprezentanci systemu ONZ, świata polityki i nauki, nauczycielki i nauczyciele, organizacje młodzieżowe i pozarządowe, którzy zgodnie podkreślili konieczność wprowadzenia edukacji klimatycznej w polskich szkołach.

Doradca Prezydenta RP ds. Młodzieży Łukasz Rzepecki odczytał list Prezydenta RP Andrzeja Dudy, w którym Prezydent podkreślił znaczenie poprawy efektywności oraz nawyków i postaw w zakresie edukacji klimatycznej. „Młodzi ludzie żywo interesują się zagadnieniem klimatu i chcą włączać się w działania zapobiegające zmianie klimatu. Trudno się temu dziwić, skoro to przyszłe pokolenia w największym stopniu odczują skutki tych zjawisk. Dlatego powinniśmy dokładać wszelkich starań, żeby nie tylko powstrzymać globalne ocieplenie, ale także szeroko i rzetelnie informować o skali problemu i sposobach zapobiegania niekorzystnym zmianie warunków klimatycznych. Edukacja w tej materii to również kształtowanie świadomości nawyków i postaw proekologicznych. Nasze codzienne wybory, zachowania, świadomość konsumencka zależą od wielu czynników, dlatego zagadnienia związane z ochroną klimatu powinny być uwzględniane w programach nauczania różnych przedmiotów”.

Bartosz Rybak, pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Współpracy z Organizacjami Polonijnymi i Organizacjami Pozarządowymi, odczytał list Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka, który podkreślił, że „edukacja klimatyczna to temat ważny i złożony. Wypracowanie nowych rozwiązań opartych na rzetelnych badaniach naukowych i uwzględniających odpowiednią metodologię wymaga roztropności i uwagi. Jednym z kierunków polityki oświatowej państwa jest wzmocnienie edukacji ekologicznej w szkołach, a także rozwijanie podstaw odpowiedzialności za środowisko naturalne u dzieci i młodzieży. Dlatego też tak ważne jest podjęcie dialogu na rzecz upowszechniania troski o środowisko naturalne dla obecnych i przyszłych pokoleń”.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska reprezentowała Agnieszka Negadowska, Dyrektor Departamentu Edukacji i Komunikacji, która odczytała list Ministra Klimatu i Środowiska Michała Kurtyki. Zaznaczył on w nim, że „jako Ministerstwo Klimatu i Środowiska jesteśmy przekonani, że kształtowanie i wzmacnianie świadomości ekologicznej mieszkańców Polski od najmłodszych lat ma kluczowe znaczenie dla wdrażania standardów ochrony środowiska i klimatu, dlatego z pełnym przekonaniem wspieramy działania dążące do zwiększania świadomości ekologicznej wśród młodego pokolenia Polaków. Kształtowanie proekologicznych postaw w społeczeństwie jest jednym z najistotniejszych czynników pozytywnie wpływających na aktualny i przyszły stan zasobów naturalnych, na stan otaczającego nas środowiska. Podczas planowania i realizowania działań kierujemy się przeświadczeniem, że edukacja ekologiczna i klimatyczna jest ważnym elementem kształcenia zmierzającego do rozwijania wśród obywateli kompetencji w zakresie oceny stanu bezpieczeństwa ekologicznego i klimatycznego oraz, co równie istotne, przekazywania wiedzy o działaniach, jakie należy podejmować na rzecz jego poprawy”.

Klimatyczny Dialog Młodzieżowy, w skład którego wchodzą Młodzieżowa Rada Klimatyczna, Polska Rada Organizacji Młodzieżowych, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Młodzieżowa Rada Ekologiczna, Rada Dzieci i Młodzieży RP, przedstawił postulaty dot. edukacji klimatycznej, wśród których znalazły się przede wszystkim:

1. Wprowadzenie obowiązkowych zajęć ekologicznych i klimatycznych w polskich szkołach
2. Przeszkolenie nauczycielek i nauczycieli w zakresie edukacji klimatycznej oraz przekazanie im scenariuszy lekcji i materiałów dydaktycznych
3. Wsparcie szkół dla uczniów w radzeniu sobie z depresją klimatyczną i problemami ze zdrowiem psychicznym
4. Placówki edukacyjne muszą stać się neutralne klimatycznie do 2030 roku
5. Nauczanie powinno odbywać się przez doświadczanie: zajęcia o zagrożeniach, technologiach, ekoinnowacjach i zrównoważonym rozwoju powinny być praktyczne i angażujące
6. Zbudowanie muzeów historii naturalnej i miejsc, gdzie można zobaczyć i doświadczyć tego, jak zmieniają się na przestrzeni czasu klimat i biosfera
7. Placówki edukacyjne muszą przejąć inicjatywę w rozwijaniu odpowiedzialności za przyrodę i społeczeństwo, a także angażować młodzież w praktykowanie aktywnego obywatelstwa

W ramach obrad Okrągłego Stołu dla Edukacji Klimatycznej wysłuchaliśmy głosu wszystkich zainteresowanych stron, wśród których znalazły się opinie m.in. Mirosława Proppé, prezesa WWF Polska, który zauważył, że „zmiana klimatu już jest, jej skutki też są. Już dziś potrzebujemy ludzi, którzy będą w stanie przestawiać gospodarkę, przestawiać społeczeństwo, przestawiać samorządy, przestawiać całe nasze życie na nowe tory. Do tego potrzebna jest edukacja”.

W imieniu Prawa i Sprawiedliwości głos zabrała Jadwiga Emilewicz, która zasugerowała, że „ogromny wpływ w różnych obszarach edukacyjnych mają konkursy, które są organizowane przez telewizje, w których uczestniczą osoby znane i mniej znane, które o tym mówią. Zrobienie w ciągu tego roku szkolnego dobrze wypromowanego konkursu ogólnopolskiego wiedzy o klimacie byłoby rzeczą, która nadałaby pewien rytm zmian także w szkołach”.

„W moim przekonaniu równie ważna, a być może nawet ważniejsza, jest edukacja starszego pokolenia, które już nie będzie miało kontaktu z nauczycielami na poziomie szkół podstawowych, średnich czy uczelni wyższych, z ludźmi którzy mają wpływ na różnego rodzaju decyzje zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym czy krajowym. W związku z tym do tego pakietu działań, które trzeba rozpocząć w części dotyczącej edukacji trzeba dopisać edukację Polaków, bez wyjątku” – zaznaczył Stanisław Gawłowski, senator Platformy Obywatelskiej.

Głos zabrał także Adam Szłapka, przewodniczący partii .Nowoczesna: „to, co musimy wypracować to standardy skoordynowanej edukacji klimatycznej. Nie chodzi tylko o to, żeby rządzący wprowadzali programy, które będą nas zabezpieczały, ale też żeby czuć tę wrażliwość i na poziomie codziennych wyborów konsumentów rozumieć, jak ważne jest każde nasze codzienne działanie i każdy nasz codzienny wybór oraz jaki to ma duży wpływ na przyszłość”. Dodał także, że jest pod ogromnym wrażeniem postulatów, które wypracował Klimatyczny Dialog Młodzieżowy. „To są mądre postulaty, racjonalne postulaty, postulaty osiągalne. Tu nie ma nic radykalnego, nic takiego, czego nie możemy szybko i sprawnie wprowadzić”.

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, przedstawicielka Nowej Lewicy, zaznaczyła, że jest dla niej oczywiste, że pytanie, przed jakim dzisiaj stajemy, to nie pytanie o to, czy edukacja klimatyczna powinna znaleźć się w polskiej szkole, tylko jaka edukacja klimatyczna powinna znaleźć się w polskiej szkole.

Środowisko biznesowe podczas obrad reprezentował Maciej Krzyczkowski z IKEA Polska: „jako firma jesteśmy niezmiernie dumni, że możemy wspierać taką kampanię. Dlaczego biznes się angażuje w takie kampanie? Odpowiedź jest bardzo prosta: na martwej planecie nie ma biznesu. Kryzys klimatyczny jest dzisiaj największym wyzwaniem, przed jakim stajemy jako ludzkość, a tylko działając wszyscy razem jesteśmy w stanie sobie poradzić z tym problemem”.

Prof. dr hab. inż. Zbigniew Karaczun z Polskiego Klubu Ekologicznego przyłączył się do apelu o pilne działania na rzecz edukacji klimatycznej i dodał, że „nie potrzebujemy edukacji klimatycznej w szkołach w 2023 czy 2025 r. Tak naprawdę powinniśmy ją zacząć od września 2021 r. Siła Rzeczpospolitej zależy od tego, jak przygotujemy młodych ludzi do wyzwań, z którymi przyjdzie nam się zmierzyć. Musimy młodych ludzi przygotować, żeby byli zdolni działać w tym świecie, który już został zmieniony”.

Johnny Dąbrowski, w imieniu Klimatycznego Dialogu Młodzieżowego, przyznał że „reprezentujemy tutaj przeróżne środowiska i myślę, że najbardziej dojrzałą postawę, jaką możemy przyjąć, to pracować ponad podziałami i skupić się na celu nadrzędnym, czyli na przyszłości”.

Bartłomiej Balcerzyk reprezentujący Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce zauważył, że „w ramach edukacji ważne jest, żeby uświadomić obywatelom, że również drobne kroki mogą mieć znaczenie, żeby wykształcić odruch, refleks i świadomość, że nasze codzienne działania mogą mieć wpływ na nasze otoczenie i środowisko”. Podkreślił także, że „zmiana nie musi się łączyć z wyrzeczeniami, można ją przedstawić jako wybór, bo wszyscy chcielibyśmy żyć w lepszym, przyjaźniejszym świecie”.

Związek Nauczycielstwa Polskiego reprezentowała Dorota Obidniak: „nam bardzo zależy, aby nowa edukacja klimatyczna uświadamiała, że obecny system jest nierówny, poziomy produkcji i konsumpcji są niezrównoważone oraz żeby młodzi ludzie umieli się krytycznie przyglądać tym zjawiskom i również zmieniali swoje postawy, nawyki konsumpcyjne, żywieniowe. Temu powinna służyć edukacja o zmianach klimatu”.

Natomiast Urszula Stefanowicz z Koalicji Klimatycznej zaapelowała, że „czasu już nie mamy, w związku z czym powinniśmy się skupić na tym, co faktycznie możemy i musimy zrobić teraz, a edukacja klimatyczna musi być wprowadzona jak najszybciej”.

Spotkanie podsumowali Kamil Wyszkowski, Przedstawiciel i Dyrektor Wykonawczy UN Global Compact Network Poland, oraz dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, Prorektor ds. nauki w Szkole Głównej Handlowej. „W ramach dialogu, który dzisiaj uruchamiamy, będziemy w poszczególnych zespołach moderowanych przez Andrzeja Kassenberga dbać o to, żeby te postulaty i deklaracje płynnie były przekazywane do decydentów politycznych tak, żebyśmy byli w stanie o edukację klimatyczną w Polsce zadbać, dbając o to, żeby był to proces jak najsilniej wkluczający, żeby nikogo z niego nie wykluczyć” – zaznaczył Kamil Wyszkowski. Z kolei dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, podkreśliła istotę demokracji w procesie wdrażania edukacji klimatycznej. „Mam nadzieję, że jak spotkamy się za rok, za 2 lata czy za 5 lat będziemy mogli powiedzieć, że te zobowiązania, które dzisiaj padły, będą rozliczone w postaci sprawdzenia, czy zostały one przynajmniej w części zrealizowane. Myślę, że to będzie bardzo duży sukces tego dialogu, który dzisiaj się rozpoczyna.” – dodała.

W ramach obrad Okrągłego Stołu dla Edukacji Klimatycznej odbędą się trzy spotkania robocze, a efekty prac wraz z prezentacją postulatów zostaną zaprezentowane 22 kwietnia 2022 r. (Dzień Ziemi).

Podczas wydarzenia swoją premierę miał także raport UN GC Network Poland „Edukacja klimatyczna w Polsce”. Z jego pełną treścią można zapoznać się pod linkiem.